Gelişmekte olan piyasa para üniteleri için carry trade için getiri farklarından çok ABD faiz oranlarının mutlak düzeyi daha kritik görülüyor.
Bloomberg tarafından yapılan bir tahlile nazaran, ABD Merkez Bankası’nın faiz oranları ne kadar yüksekse, Türkiye’den Endonezya’ya kadar gelişmekte olan ülkelerde Döviz piyasalarındaki satışlar da o kadar berbat oluyor. Bu ülkelerdeki siyaset faizindeki mevcut düzeylerde bu duruma Fed kadar tesir edemiyor.
Fed’in faiz artırım döngüsünün tepe yaptığı son yirmi yılın en sert satışları Mayıs-Aralık 2000 periyodunda gerçekleşti.
ABD faizlerinin yüzde 6,5’te tutulduğu bu devir, incelenen öbür iki periyoda (Haziran 2006-Ağustos 2007 ve Aralık 2018-Haziran 2019) kıyasla en yüksek düzeydi.
Ancak bu periyot birebir vakitte Endonezya, Güney Afrika ve Türkiye üzere ülkelerin sunduğu getiri primlerinin de en yüksek olduğu periyottu.
Bloomberg tahlilinde bu periyotlarla mevcut devirde yaşananlar karşılaştırıldığında tarihin tekerrür etme riski olduğu ortaya çıkıyor.
Türk lirası neler yaşamıştı?
Bloomberg’in Fed’in siyaset faizinin yüksek olduğu evvelki devirlere ait yaptığı tahliline nazaran Mayıs ve Aralık 2000 ortasında, tahlil kapsamında yer alan tüm gelişmekte olan ülke para üniteleri dolar karşısında değerli ölçüde zayıflamıştı.
O periyotta en makus performans gösterenler Endonezya yüzde 26 kayıpla Endonezya rupisi, yüzde 16 kayıpla Güney Afrika randı ve yüzde 14 düşüşle Türk lirası olmuştu. Bu üç para ünitesinin lehine işleyen cazip carry ve olumlu getiri farkları o periyotta para üniteleri için tesirli olamamıştı.
Fed’in siyaset faizinin yüzde 5,25 olduğu Haziran 2006-Ağustos 2007 periyodunda ise para üniteleri daha uygun performans göstermişti.
Bu devirde yalnızca Güney Afrika randı, Endonezya rupisi, Brezilya reali ve Türk lirası beklenenden daha yüksek carry oranlarına karşın düşmüştü.
Türk lirası o periyoda yüzde 20’den fazla bedel kaybıyla başlamış lakin devri kıymet kazanarak tamamlamıştı. Türk lirasının o periyottaki direnci kısmen emtia patlaması ve güçlü Çin iktisadından kaynaklandı. ABD’de sub-prime mortgage krizinin başlamasının akabinde doların zayıflaması da bunda rol oynamıştı.
Fed’in siyaset faizi en son Aralık 2018 ile Haziran 2019 ortasında yüzde 2,5 ile tepe yapmıştı. Türk lirası ve Brezilya reali, getiri farkları emsalleriyle birebir düzeyde olmasına karşın en büyük darbeyi alan para üniteleri olmuştu. Bloomberg’in tahliline nazaran bu iki para ünitesindeki düşük performans, iki ülkenin büyük ikiz açıklarıyla ilgiliydi. Fakat o vakit bile bu iki para ünitesi dolar karşısında yalnızca yaklaşık yüzde 3 bedel kaybetmişti.
Tarih tekerrür edecek mi?
Önceki devirlere ait bu datalar kelam konusuyken Bloomberg ekonomistler tarihin tekerrür edebileceği fikrinde.
Son periyottaki daha sonlu baskı, Fed ile ilgili bu tıp durumlarda Fed faizlerinin mutlak düzeyinin gelişen para üniteleri için ne kadar kritik olduğunu gözler önüne seriyor. Bu durum para ünitelerinde carry cazibesinden daha önde görünüyor.
İncelenen her üç periyotta Türk lirasının en yüksek getiri primine sahip olmasına karşın en çok düşen yahut zayıf başlayan para ünitesi olması bu kapsamda dikkat cazibeli datalardan biri olarak bedellendiriliyor.
Bu durum, Fed faizleri muhakkak bir seviyeyi aştığında gelişmekte olan piyasalara yönelik iştahın süratle kaybolduğunu gösteriyor.
Bloomberg’in en likit sekiz para ünitesini incelediği tahlili, Güney Afrika ve Endonezya üzere yabancı sermayeye çok bağımlı ülkelerin yüksek ABD faizlerine karşı en savunmasız ülkeler ortasında olduğunu da gösteriyor.
Bu baskının son örneğinde Endonezya Merkez Bankası, enflasyon denetim altında olsa da para ünitesini korumak için geçen ay faiz artırımına giderek piyasaları şaşırttı.
Fed mevcut sıkılaştırma döngüsünün sonuna yaklaşırken Türk lirası, Güney Afrika randı ve Endonezya rupisi en büyük riskle sahip para üniteleri olarak öne çıkıyor.
Buna karşılık, Şili pesosu da dahil olmak üzere Latin Amerika para üniteleri, düzgün yönetilen enflasyon ve sunmaya devam ettikleri cazip carry sayesinde daha âlâ performans göstermeye hazır görünüyor.
